tekrar doldurulur. Camın geri dönüşümü ülkemizde çok uzun yıllardır yapılmakta olup yaklaşık her üç şişeden biri geri kazanılabilmektedir Yeni cam ambalaj üretiminde geri dönüştürülmüş cam kullanılarak büyük ölçüde enerji tasarrufu sağlanabilir [7].
Gıdaların ambalajlanmasında kullanılan normal bir camın ortalama bileşimi şu şekildedir [7].
Silisyum dioksit (SiO2) : % 69-75
Kireç (CaO) : % 9-13
Soda (Na2O) : % 13-17
Aleminyum oksit(Al2O3) : % 0,5-2,5
04.01.01. Cam Ambalajların Özellikleri
Cam Ambalajların Olumlu Özellikleri
Cam, bir ambalaj malzemesi olarak sahip olduğu olumlu özellikler nedeniyle gıda ve içecek sektöründe çok yaygın ölçüde kullanılmaktadır. Belli başlı bu olumlu özellikleri aşağıda kısaca belirtilmiştir [1].
Sert, sağlam ve kimyasal açıdan inert bir malzemedir. İçine konulan gıda ve içecek ile hiçbir etkileşim olmaz; zamanla aşınmaz ve bozulmaz.
Renkli olduklarında ürünü belirli düzeyde ışık etkisinden korur.
Gaz, su buharı, koku ve sıvı geçirgenliği yoktur.
İçine konulan ürün görülebilir. Böylece tüketici satın aldığı mal hakkında bilgi sahibi olur. Ayrıca üretici, iyi bir sınıflandırma, doldurma gibi önlemlerle malını daha kolay satabilme olanağına kavuşabilir.
Isıl dayanımı yüksektir. Sterilize edilebilir.
Biçim değiştiremez
İç basınç ve düşey yüklere dayanıklıdır.
Teneke kutulara göre daha kolay açılabilir.
İçindeki ürün tüketildikten sonra başka amaçlarla da kullanılabilir.
Çeşitli biçim, büyüklük ve renkte yapılabilir.
Vakum dolum ve kapama yöntemine uygundur.
Makinelerde yüksek dolum kapasitesine ulaşılabilir.
Cam Ambalajların Olumsuz Özellikleri
Ağırdır, taşımada sorunlara yol açabilir
Kırılgandır, darbe, ısıl şok ve aşırı iç basınç gibi etkilerle kırılabilir.
İçini gösterdiğinden; üreticinin ayıklama, sınıflandırma ve doldurma gibi işlemlerde çok özenli davranılması gerekir. Bunlar maliyeti arttırıcı etkenlerdir.
Camın ışık geçirmesi içerdiği gıdanın renginin bozulmasına neden olabilir.
Camın en olumsuz özelliği, çeşitli etkilerle kolaylıkla kırılabilmesidir. Özellikle camın kimyasal bileşimi, cam kabın şekli, şekillendirmede uygulanan sıcaklık ve süre ile diğer üretim aşamalarına camın kırılma niteliği üzerinde etkili olmaktadır. Ancak cam ambalajın diğer malzemelere göre dezavantajı gibi görülen kırılma dayanıklılığı ve ışık geçirme özellikleri, gelişen teknolojiye koşut olarak önemli ölçüde iyileştirilebilmiştir [1].
04.01.02. Cam Ambalaj Tipleri
Camdan yapılan gıda ambalajları beş grup altında toplanabilir.
a) Şişeler: Biçim açısından en yaygın kullanılan ambalaj kablarıdır. sıvı ve yarı sıvı gıdalar için uygundur.
b) Kavanozlar: Geniş ağızlı cam kaplardır. Sıvı, yarı sıvı, küçük parçalı, toz, granüller ve viskoz gıdalar için kullanılırlar. Kapasite ve ağız ölçülerine göre tanımlanırlar.
c) Bardak Tipi Düz Ağızlı Kaplar: Reçel, marmelat, jöle ve ezme gibi gıdaların ambalajlanmasında kullanılan boyunsuz ağız kısımları gövdesinden daha geniş ve düz olan kaplardır.
d) Damacanalar: Büyük hacimli şişelerdir. Boyun ve ağız kısımları dardır. Kapasiteleri 3 – 15 lt arasında değişir. Yükleme boşaltmada kolaylık sağlamak ve korumak için koruyucu dış ambalajıyla birlikte kullanılırlar.
04.01.03. Cam Ambalajların Bazı Kalite Özellikleri