04.03.01. Gıdalarda Kullanılan Metal Ambalajlar
Kalay kaplamalı çelik kaplar (teneke kaplar)
Gıda sanayinde en çok kullanılan ambalaj malzemesi teneke kaplardır. Tenekenin kalınlığı 0,22 – 0,32 mm dir . yüzeyinin kalayla kaplanması suretiyle gıda maddesinin çelikle teması kesilir. Kalay kaplamanın etkinliği şu faktörlere bağlıdır [7].
• Kaplama kalınlığı
• Kaplamanın homojen olması
• Uygulanan kaplama yöntemi
• Çelik tabakanın bileşimi gıdanın çeşidi
Lakla kaplı çelik kaplar
Koyu renkli gıda maddeleri (vişne, üzüm v.s. ) teneke kaplara konduğu zaman bir süre sonra renkte ağarma görülür. Bu kalayın renk maddelerini etkilemesinin bir sonucudur. Ayrıca sterilizasyon sırasında gıda maddesinde bulunan kükürt, tenekedeki çelik ile FeS (demir sülfür) meydana getirerek renkte kararma olmaktadır. Asit gıdalar (turşu gibi ) tenekede korozyona neden olabilirler. Bu durum tenekedeki kalayın üzerini organik maddelerden oluşan ve lak denen bir madde ile kaplamakla büyük ölçüde önlenebilir. Tenekelerin kaplanmasında kullanılan laklar 5 ayrı grup altında toplanabilir [7].
• Oleoresin (yağlı reçine ) lakları
• Fenolik (phenolik ) laklar
• Vinil (vinyl )laklar
• Epoksi (epoxy ) laklar
• Akrilin (acrylic )laklar
Tablo 5 incelendiğinde değişik gıda ürünlerinde kullanılan lak tipleri ve tipik kullanım alanları görülebilir.
Krom kaplamalı çelik kaplar
Çelik üzerine kalaydan başka da kaplama maddeleri kullanılabilir. Bunların başında krom ve krom oksit gelir. Hatta krom oksit üzerine yeniden gıdaya uygun bir başka kaplama maddesi de kullanılabilmektedir. Bu kaplamalar kalaydan çok daha incedir (4 – 860 mg /m2) ,fakat koruyuculuğu aynıdır. Kalaysız çelik kaplar , bira ve gazlı içeceklerin kutulanmasında ve şişe kapsüllerinde geniş oranda kullanılırlar [7].
Alüminyum kaplamalı çelik kaplar